Fl-Innu Malti, il-poeta nazzjonali Dun Karm Psaila talab lil Kbir Alla biex jagħti lill-poplu t’Alla d-dehen, is-saħħa, il-ħniena, l-għaqda u s-sliem. F’dil-paġna issib tagħrif dwar dawn id-doni mill-Isqfijiet tagħna u sessjonijiet għall-istudenti ta’ etajiet differenti.
Ages
- Early Years
- Primary Years
- Middle Years
- Secondary Years
Fil-messaġġ għall-Milied 2023, Mons Arċisqof Charles Jude Scicluna qal: “Fit-tieni strofa tal-innu nazzjonali, Dun Karm jitlob lil Alla biex ibierek lil Malta b’ħames doni importanti. Fil-vers “Agħti kbir Alla,” il-poeta jenfasizza li dak li nistgħu nitolbu għalih huwa don ta’ Alla.”
“Dak li qegħdin nitolbu se nirċevuh bħala don mingħand Alla, imma għaliex huwa don, huwa wkoll responsabbiltà. Dun Karm, fit-tieni strofa tal-Innu Malti, talab għal ħames rigali kbar, għal ħames teżori, li jfasslu u jsejsu l-ħajja tagħna flimkien bħala soċjetà, bħala nazzjon. Talab għad-dehen, għall-ħniena, għas-saħħa, għall-għaqda, u għas-sliem.”
Fil-kumplament ta’ din il-paġna tista’ ssib diversi riżorsi relatati ma’ dawn il-barkiet mill-Innu Malti b’mod speċjali għall-istudenti.
L-Innu Malti
Lil din I-art ħelwa,
I-Omm li tatna isimha,
Ħares, Mulej,
kif dejjem Int ħarist:
Ftakar li lilha
bil-oħla dawl libbist.
Agħti, kbir Alla,
id-dehen lil min jaħkimha,
Rodd il-ħniena lis-sid,
saħħa ‘I-ħaddiem:
Seddaq il-għaqda
fil-Maltin u s-sliem.
Dun Karm Psaila
Mons Arċisqof Charles J. Scicluna qed iħeġġiġna biex nitolbu bis-sħiħ għall-pajjiżna permezz tal-Innu Malti miktub minn Dun Karm Psaila. B’mod partikolari qed jenfasizza l-ħames barkiet li jinsabu fl-Innu Malti u fejn aħna nitolbu lil Kbir Alla biex jagħtina d-dehen, il-ħniena, is-saħħa, l-għaqda u s-sliem. Tista’ taqra aktar fil-paġna uffiċjali.
Id-Don tad-Dehen
Malti
EnglishL-Ittra Pastorali mill-Isqfijiet
Għar‑Randan ta’ din is‑sena, aħna l‑Isqfijiet qed nipproponu biex bħala pajjiż u bħala Nsara nirriflettu fuq il‑ħames doni mingħand il‑Mulej li l‑poeta nazzjonali Dun Karm Psaila jfakkarna fihom fl‑Innu Malti: id‑dehen, il‑ħniena, is‑saħħa, l‑għaqda u s‑sliem.
“Mexxini fis‑sewwa tiegħek”
L‑ewwel don hu d‑dehen: il‑kapaċità li wieħed jifhem, jagħraf u jiddeċiedi li jagħżel it‑tajjeb mill‑ħażin. Fl‑ewwel Ħadd tar‑Randan, nitolbu fis‑Salm: “Triqatek, Mulej, għarrafni. Il‑mogħdijiet tiegħek għallimni, mexxini fis‑sewwa tiegħek u għallimni” (Salm 25:4‑5). Il‑kelma tal‑Mulej hija kelma ta’ għerf u mhux ta’ bluha; hi kelma li se tagħmillek dejjem il‑ġid.
L‑għerf u l‑għaqal iwasslu wkoll biex nieħdu deċiżjonijiet li jmorru lil hinn mill‑interessi personali. Il‑bniedem għaref u l‑mexxej għaqli huma dawk li fid‑deċiżjonijiet tagħhom jinkludu lil kulħadd, inkluż lil dawk li ġejjin warajna. Jekk nixtiequ li l‑kliem tant sabiħ tas‑sostenibbiltà u l‑inklużjoni verament ifissru xi ħaġa, irridu nkunu dawn it‑tip ta’ mexxejja u ċittadini.
“Għani fil‑ħniena”
It‑tieni don hu l‑ħniena, li jagħmilna nixbhu tassew lil Alla. Kif ifisser San Pawl: “Alla, għani fil‑ħniena tiegħu, bis‑saħħa tal‑imħabba kbira li biha ħabbna, meta aħna konna mejta minħabba fi dnubietna, tana ħajja ġdida flimkien ma’ Kristu ‑ bi grazzja intom salvi” (Ef 2:4‑5).
Il‑Mulej jgħidilna li l‑imħabba tagħna trid tkun imħabba ta’ mogħdrija u dan kollu jinġabar fil‑kelma ‘ħniena’. Li tħenn tfisser li tgħin lil xi ħadd fil‑mument ta’ bżonn, imma wkoll li qalbek tħabbat dejjem għall‑proxxmu tiegħek.
Li tħenn tfisser ukoll li flok tiġġudika, tikkundanna u tkisser persuni oħra minn wara screen, tagħżel li f’kull persuna tara dik l‑umanità komuni li tagħmilna tassew aħwa. F’dinja fejn hu faċli ħafna li ngħaffġu u “narmu” n‑nies bil‑kliem u l‑għemil tagħna, tajjeb nistaqsu b’liema mod aħna l‑Insara nistgħu nkunu xhieda tal‑ħniena ta’ Alla li mingħajr ma tinjora l‑verità, tfittex dejjem li tgħolli lil min jinsab mgħaffeġ taħt il‑piżijiet tal‑ħajja.
Fir‑Randan tajjeb ukoll li bħala Nsara nagħmlu l‑esperjenza sabiħa tal‑ħniena ta’ Alla billi nersqu għas‑Sagrament tal‑Qrar, fejn niltaqgħu mal‑għajn tal‑ħniena.
“Kien ifejjaq lil kull min kien nieqes minn saħħtu”
It‑tielet don li jsemmi Dun Karm fl‑Innu Malti hu d‑don tas‑saħħa. Meta naħsbu fuq is‑saħħa qed ninkludu s‑saħħa fiżika u s‑saħħa mentali, kif ukoll is‑saħħa spiritwali.
Bil‑mewt u l‑qawmien tiegħu, Ġesù ġabilna l‑kelma ‘salvazzjoni’, li tfisser benesseri, sigurtà, u fl‑aħħar mill‑aħħar saħħa – salus. Għalhekk, il‑kelma ‘salvazzjoni’ hi propju l‑istedina biex inħarsu lejn is‑saħħa tagħna b’mod ħolistiku. Ġesù jimpurtah minna. Hu jridilna l‑ġid u jrid ifejjaqna mit‑tbatijiet tagħna. Fir‑Randan u fl‑Għid Imqaddes, Ġesù ġej fostna bħala t‑Tabib tar‑Ruħ. Għandna bżonn nilqgħuh f’qalbna biex inkunu nistgħu nfiequ.
Xi drabi nistgħu wkoll innaqqsu ftit mill‑għaġla ta’ kuljum u nħarsu madwarna. Jista’ jkun hemm kollega li għaddejja minn mument diffiċli; ġar li saħħtu marret lura; u omm jew missier li tilfu xogħolhom. Li nieqfu, nintebħu, nisimgħu, inkellmu u nakkumpanjaw lil xi ħadd li qed ibati tista’ tassew tkun l‑ikbar għotja ta’ karità għal dan iż‑żmien tar‑Randan.
“Ma jkunx hemm firdiet fostkom”
Ir‑raba’ don hu l‑għaqda, li ġejja mill‑fatt li nirrispettaw lil xulxin u niddeċiedu li naħdmu flimkien u niġbdu ħabel wieħed, minkejja li xi drabi ma naqblux f’kollox. Tajjeb nitolbu għad‑don tal‑għaqda fil‑koppji tagħna, fil‑familji, fil‑parroċċi u fil‑Knisja.
Imma nitolbu wkoll għall‑għaqda fost il‑poplu tal‑Istat tagħna, li din is‑sena qiegħed jiċċelebra 60 sena indipendenti u 50 sena repubblika. Biex nimxu ’l quddiem bħala soċjetà, għandna l‑urġenza niskopru mill‑ġdid l‑arti tad‑djalogu rispettuż. Speċjalment fuq livell politiku, id‑djalogu ta’ spiss hu interpretat bħala sinjal ta’ dgħufija. Xi drabi għandna tendenza nippreferu persuna li, biex toħnoq l‑ilħna tal‑oħrajn, tattakka, twaqqa’ u tweġġa’ bi kliemha. B’dan il‑mod, il‑ġid komuni qatt ma jista’ jintlaħaq u żgur li qatt mhu se niksbu l‑għaqda.
Hekk kif il‑pajjiż qed iħejji ruħu għall‑elezzjonijiet tal‑kunsilli lokali u l‑Parlament Ewropew, inħeġġu lil kull min hu involut fil‑ħajja pubblika u politika sabiex ma jibżax jagħżel it‑triq kuraġġuża tas‑smigħ umli u tad‑djalogu rispettuż.
“Jiena nħallilkom is‑sliem”
Il‑ħames u l‑aħħar don li nsibu fl‑Innu Malti hu dak tas‑sliem. Fl‑Għid il‑Kbir niftakru fit‑tislima tal‑Irxoxt: “Is‑sliem għalikom!” (Ġw 20:19). San Ġorġ Preca wkoll kien jisħaq li għandna nilqgħu lil xulxin b’din it‑tislima. Iżda l‑paċi ma tiġix mill‑kliem jew mill‑fomm biss, imma mill‑qalb. Ma tistax tagħti l‑paċi lil ħaddieħor jekk f’qalbek m’għandekx paċi.
Kif jinsisti Dun Karm, il‑paċi tibqa’ dejjem don mill‑Mulej. Għandna bżonn il‑paċi fid‑dinja, il‑paċi bejnietna, il‑paċi fil‑familji tagħna, u l‑paċi f’qalbna. Tista’ tkun l‑ikbar sinjur tad‑dinja imma jekk f’qalbek ma għandekx il‑paċi, inti bniedem fqir. Min għandu l‑paċi, ikun f’liema ċirkustanza jkun, jgħum fl‑ikbar barka tal‑Mulej.
Illum faċli naqtgħu qalbna quddiem il‑ħafna kunflitti li għaddejjin fl‑Art Imqaddsa, fl‑Ukrajna, fis‑Sudan u f’postijiet oħra. Huma l‑mexxejja tal‑pajjiżi li għandhom is‑setgħa u r‑responsabbiltà jwaqqfu din il‑qerda assurda. Madanakollu, aħna lkoll imsejħin inkunu bennejja tal‑paċi. Il‑paċi jew il‑vjolenza ta’ bejnietna jiddependu fuq id‑deċiżjonijiet—kbar u żgħar—li nieħdu ta’ kuljum. Il‑paċi hi frott deċiżjonijiet tajba u responsabbli. Meta ninjoraw il‑verità u l‑ġustizzja, meta rridu li dejjem ikollna raġun, u meta s‑suċċess u l‑flus isiru l‑idoli tagħna, inkunu qed niżirgħu ż‑żerriegħa tal‑vjolenza.
Iżda meta nersqu lejn Kristu Imsallab u Rxoxt u nidħlu fl‑iskola tal‑imħabba tal‑Mulej, inkunu qed ninfetħu għad‑don tal‑paċi tiegħu, biex flimkien miegħu nsiru bennejja tal‑paċi.
Hekk kif bdejna din il‑mixja ta’ 40 jum, il‑barka tagħna fuqna u fuq pajjiżna, hi dik ta’ Ġesù stess: il‑paċi magħkom.
✠ Charles Jude Scicluna
Arċisqof ta’ Malta
✠ Anton Teuma
Isqof ta’ Għawdex
✠ Joseph Galea-Curmi
Isqof Awżiljarju
The Pastoral Letter by the Bishops
For this year’s Lent, we Bishops are proposing that as a country, and as Christians, we ought to reflect on the five gifts of God that Dun Karm Psaila, the national poet, reminds us of in Malta’s national anthem: sound judgement, mercy, health, unity and peace.
“Guide me in your truth”
The first gift is sound judgement: the ability to understand, recognise and decide to choose good over evil. We pray the Psalm on the first Sunday of Lent: “Show me your ways, Lord, teach me your paths. Guide me in your truth and teach me” (Psalm 25:4-5). God’s word is a word of wisdom. It is not foolish. It will always do us good.
Wisdom and acting responsibly means setting aside self-interest in our decision-making. Wise people and responsible leaders take decisions that take everyone into consideration, including those who shall follow us. We need these types of leaders and citizens for our fine words regarding sustainability and inclusion to mean anything.
“Rich in mercy”
The second gift is mercy, through which we truly resemble God. As St Paul explains: “God, who is rich in mercy, out of the great love with which he loved us even when we were dead through our trespasses, made us alive together with Christ—by grace you have been saved” (Eph 2:4-5).
The Lord tells us that our love needs to be compassionate. This is encompassed in the word ‘mercy’. Being merciful means helping another in time of need, but it also means that your heart should always beat for your neighbour’s heart.
Being merciful also means that—rather than judging, condemning, and destroying others on media and social media—you opt to see in every person the humanity we share that truly makes us brothers and sisters. In a world where it is extremely easy to crush and ‘discard’ people through our words and actions, it would be good to ask how we Christians can be witnesses to the mercy of God, which, without ignoring the truth, always seeks to raise up those who are oppressed by the hardships of life.
During Lent, it would also be beneficial for us Christians to partake in the beautiful experience of God’s mercy by frequenting the Sacrament of Confession, where we encounter the source of mercy.
“He healed all who were sick”
The third gift mentioned by Dun Karm in our national anthem is health which encompasses both physical and mental health, as well as spiritual health.
Through his death and resurrection, Jesus brought us the term ‘salvation’ which means welfare, safety and, ultimately, health – salus. The word ‘salvation’ is an invitation to view our health holistically. Jesus cares about us. He wants what is good for us and yearns to heal us from our sufferings. During Lent and Holy Easter, Jesus will be among us as the Doctor of the Soul. We need to welcome Him into our hearts so that we may be healed.
At times, we should also pause for a moment from our rushed daily routines and look around us. There may be a colleague going through a tough time; a neighbour whose health has deteriorated; and a mother or father who have lost their job. Stopping to notice, listen, speak to and accompany someone who is suffering could be the greatest gift of charity during this period of Lent.
“There will be no division between you”
The fourth gift is unity which stems from our mutual respect and commitment to work together. This means pulling at the same rope, despite not always being in agreement about everything. It would be good for us to pray for the gift of unity among couples, families, within our parishes and also within the Church.
Let us also pray for unity among the people of our nation which this year celebrates 60 years of independence and 50 years as a republic. To advance as a society, we need to urgently rediscover the art of respectful dialogue. Dialogue, especially on a political level, is often considered a sign of weakness. Sometimes, we tend to prefer people who drown out the voices of others through verbal attacks, ridicule and hurtful language. Yet the quality of political debate is invariably poorer when we engage with each other in this manner. With such negative attitudes, the common good can never be served and we will certainly never achieve unity.
As the country gears up for local council and European Parliament elections, we encourage all who are involved in public and political life not to shy away from courageously choosing to listen humbly and engaging in respectful dialogue.
“I leave you peace”
The fifth and final gift we find in the Maltese national anthem is peace. At Easter, we remember the greeting of the Risen Lord: “Peace be with you!” (Jn 20:19). St George Preca also used to insist that we should greet each other in this way. However, peace does not merely emanate from our words or our lips. It must come from the heart. You cannot offer peace to another person if you do not have peace in your heart.
As Dun Karm stresses, peace is a gift from the Lord. We need peace in the world, peace among us, peace in our families, and peace in our hearts. You can be the richest person in the world in material terms, but if you do not have peace in your heart, you are a pauper. Those with peace in their hearts receive the greatest blessing bestowed by the Lord, whatever circumstances they happen to find themselves in.
It is easy for us to become disheartened by the many conflicts in the world today – in places like the Holy Land, Ukraine, Sudan and other regions. Nations’ leaders are the ones endowed with the power and responsibility to stop this absurd destruction. Nevertheless, we are also called to be bringers of peace. Peace or violence between us depend on the decisions—big or small—that we take each day. Peace is the fruit of good, responsible decisions. When we ignore truth and justice, when we think we are always right, and when success and money become our idols, we sow the seed of violence.
However, when we draw near to the Crucified Christ and the Risen Lord, and when we participate in the Lord’s school of love, we allow his peace to enter and together with him become bringers of peace.
Now that we have started this 40-day journey, our blessing for us and our country is Jesus’ own: peace be with you.
✠ Charles Jude Scicluna
Archbishop of Malta
✠ Anton Teuma
Bishop of Gozo
✠ Joseph Galea-Curmi
Auxiliary Bishop of Malta
Dawn l-ideat u ħsibijet jenfasizzaw ir-rabta profonda bejn il-barkiet msemmija fl-innu Malti u l-fidi Nisranija.
- Id-Dehen
- Id-dehen għan-nisrani jitqies bħal rigal minn Alla, u tfisser tagħmel għażliet li jaqblu mar-rieda t’Alla.
- Id-dehen, fil-kuntest Nisrani, huwa l-abbiltà li tifhem u twettaq il-veritajiet divini.
- Li tfittex id-dehen t’Alla permezz tat-talb u tal-Iskrittura huwa l-qofol tal-fidi nisranija..
- Id-dehen jista’ jwassal biex ikollok relazzjoni aktar profonda ma’ Alla u jiggwidak biex tieħu deċiżjonijiet bbażati fuq il-morali.
- Proverbji 2:6: “Għax il-Mulej jagħtini d-dehen; minn fommu jiġi d-dehen.”
2. Ħniena:
- Il-ħniena hija attribut fundamentali t’Alla fit-teoloġija nisranija, li turi l-mogħdrija u l-maħfra Tiegħu.
- L-Insara huma msejħa li juru ħniena lejn l-oħrajn, u din tirrifletti l-imħabba u l-maħfra.
- Il-parabbola tas-Sammaritan it-Tajjeb hija eżempju tas-sejħa tan-Nisrani biex juri mogħdrija ma’ kulħadd, mingħajr ma jagħti kas tad-differenzi.
- Il-ħniena hija marbuta mal-kunċett tal-fidwa u fit-twemmin fil-maħfra tad-dnubiet umani.
- Mattew 5:7: “Imbierka dawk li jħennu, għax ikollhom min iħenn għalihom.”
3. Saħħa:
- Il-fidi nisranija tissaħħaħ minn Alla, għax temmen li l-Qawwa Tiegħu issir perfetta fid-dghufija umana.
- Is-saħħa fir-reliġjon Nisranija tfisser li sserraħ fuq il-grazzja t’Alla u li jkollok fiduċja fil-Provvidenza Tiegħu.
- Il-Bibbja ta’ sikwit tinkuraġġixxi dawk li jemmnu biex ikunu sodi u kuraġġużi quddiem l-isfidi.
- Is-saħħa nisranija ssib l-għeruq fil-fidi, it-talb u t-twemmin fil-qawwa t’Alla li jipprovdi s-saħħa.
- Filippini 4:13: “Nista’ nagħmel dan kollu permezz ta’ dak li jtini l-qawwa.”
4. Għaqda:
- L-għaqda hija kunċett essenzjali fir-reliġjon nisranija, li tirrifletti l-identità waħda ta’ dawk li jemmnu fi Kristu.
- L-Insara huma msejħa biex iħabirku għall-għaqda fi ħdan il-Knisja, waqt li jsaħqu fuq l-importanza tal-imħabba u tal-paċi.
- L-għaqda fost dawk li jemmnu tidher bħala xhieda lid-dinja tal-qawwa t’Alla li jbiddel.
- Il-kunċett tal-“Ġisem ta’ Kristu” jenfasizza li dawk li jemmnu għandhom ikunu magħqudin.
- Efesin 4:3: “Stinkaw kemm tistgħu biex iżżommu l-għaqda tal-Ispirtu permezz tar-rabta tal-paċi.”
5. Paċi:
- Il-paċi hija suġġett ċentrali fil-fidi nisranija, għax tissimbolizza r-rikonċiljazzjoni m’Alla permezz ta’ Kristu.
- “Il-paċi ta’ Kristu” titqies rigal li hija ’l fuq minn kull għerf il-bniedem.
- L-insara huma msejħa biex ikunu dawk li jġibu l-paċi, li jsolvu l-konflitti u jistinkaw biex iġibu r-rikonċiljazzjoni.
- Il-paċi fir-reliġjon nisranija tirrifletti t-tama ta’ ġejjieni fejn it-tbatijiet u l-konflitti kollha jieqfu.
- Ġwanni 14:27: “Il-paċi nħalli magħkom; il-paċi tiegħi nagħtikom. Jiena ma nagħtix lilkom kif id-dinja tagħti.”
These ideas and thoughts emphasize the profound connection between the blessings mentioned in the anthem and Christian faith.
1. Wisdom and Understanding:
- Wisdom is regarded as a gift from God in Christianity, and it involves making choices that align with God’s will.
- Understanding, in a Christian context, is the ability to comprehend and apply divine truths.
- Seeking God’s wisdom and understanding through prayer and scripture is central to the Christian faith.
- Wisdom and understanding can lead to a deeper relationship with God and guide moral decision-making.
- Proverbs 2:6: “For the Lord gives wisdom; from his mouth come knowledge and understanding.”
2. Mercy:
- Mercy is a fundamental attribute of God in Christian theology, emphasizing His compassion and forgiveness.
- Christians are called to show mercy to others, reflecting God’s love and forgiveness.
- The parable of the Good Samaritan exemplifies the Christian call to extend mercy to all, regardless of differences.
- Mercy is tied to the concept of redemption and the belief in God’s forgiveness for human sins.
- Matthew 5:7: “Blessed are the merciful, for they will be shown mercy.”
3. Strength:
- Christian faith often draws strength from God, believing that His power is made perfect in human weakness.
- Strength in Christianity involves relying on God’s grace and trusting in His providence.
- The Bible frequently encourages believers to be strong and courageous in facing challenges.
- Christian strength is rooted in faith, prayer, and the belief in God’s ability to provide strength.
- Philippians 4:13: “I can do all this through him who gives me strength.”
4. Unity:
- Unity is an essential concept in Christianity, reflecting the oneness of believers in Christ.
- Christians are called to strive for unity within the Church, emphasizing the importance of love and peace.
- Unity among believers is seen as a testimony to the world of God’s transformative power.
- The “Body of Christ” concept underscores all believers’ interconnectedness.
- Ephesians 4:3: “Make every effort to keep the unity of the Spirit through the bond of peace.”
5. Peace:
- Peace is a central theme in the Christian faith, symbolizing reconciliation with God through Christ.
- The “peace of Christ” is considered a gift transcending worldly understanding.
- Christians are called to be peacemakers, resolving conflicts and promoting reconciliation.
- Peace in Christianity reflects the hope of a future where all suffering and strife will cease.
- John 14:27: “Peace I leave with you; my peace I give you. I do not give to you as the world gives.”
L-omelija tal-Arċisqof Charles Jude Scicluna fil-festa trasferita ta’ San Pawl Nawfragu 2024
Kif tidħol f’dan it-tempju għażiż, u tħares il-fuq, tara pittura sabiħa tal-Palumbi, tal-1902, li din is-sena ġiet ukoll riprodotta fil-qoxra tal-programm tal-festa ta’ din is-sena. U li fiha l-artist bravu jżejjen lil din il-Knisja bl-arti tiegħu, jippreżentalna x-xena ta’ Pawlu, l-Appostlu Missierna, li jippreżenta lil Malta, lilna, lil Ġesù. Malta, imlibbsa bl-oħla dija, biex nissellef il-kliem sabiħ tal-poeta nazzjonali Dun Karm, miktub għoxrin sena wara, fl-1922 – ‘Bl-oħla dawl libbist’.
Aħna qed nagħmlu din il-festa llum, biex infakkru lilna nnfusna. Din il-libsa sabiħa li l-Mulej libbisna permezz tal-Appostlu Missierna. ‘Bl-oħla dawl’ – bid-dawl l-iżjed ħelu, l-iktar ħelu, bid-dawl tal-Evanġelju. Fit-tieni strofa tal-Innu Malti, Dun Karm jagħżel ħames barkiet, ħames doni, li aħna għażilna l-isqfijiet, f’din is-sena partikolari li fiha qed niċċelebraw 60 sena bħala stat sovran, u 50 sena bħala repubblika. Qegħdin noffru lill-komunità bħala spunt ta’ riflessjoni l-ħames barkiet li Dun Karm isemmi fit-tieni strofa tal-Innu Malti, u li nafuhom: id-dehen, il-ħniena, is-saħħa, l-għaqda u s-sliem. Intom forsi smajtu l-kelma tagħna l-isqfijiet, il-Ħadd li għadda, m’iniex se nirrepetti dak li għidna. Ir-riflessjoni tiegħi llum nixtieq nislitha mit-tagħlim tal-Appostlu Missierna. Staqsejt lili nnifsi: l-Appostlu Missierna x’għallem dwar dawn il-ħames doni?
Id-Dehen
Nibdew bid-dehen. Għall-Appostlu Missierna, fil-kitbiet tiegħu – kif tafu l-kitbiet tal-Appostlu Missierna nsibuhom f’diversi ittri li fihom kiteb il-komunitajiet tagħna, l-Insara. Lilna ma kitbilniex, imma kien magħna tliet xhur, u xi ħaġa qalilna żgur. Għalih id-dehen, l-ewwel nett hu i-don li tifhem. U lil Timotju, dixxiplu żagħżugħ tiegħu jgħidlu, fit-tieni ittra li kitiblu: “Ifhem x’qiegħed ngħidlek; il-Mulej jagħtik li tifhem kollox” (2 Tim 2:7). Il-fehma bħala don tal-Mulej. Għal San Pawl il-fehma, id-dehen, hu wkoll l-għerf ta’ Alla, li hu għerf ta’ kull xorta ta’ mezzi. Issa mgħarraf permezz tal-Knisja, lill-prinċipijiet u lis-setgħat. Din hi l-missjoni tal-Knisja, li tgħarraf l-għerf ta’ Alla lill-prinċipijiet u lis-setgħat. Imma jgħid ukoll, li hu ma użax il-kliem tal-għerf tad-dinja fil-predikazzjoni tiegħu: “mhux bi kliem l-għerf sabiex ma jiġix fix-xejn is-salib ta’ Kristu” (1 Kor 1:17).
Għal San Pawl, id-dehen hu wkoll, dak li nistgħu nsejħulu d-don tad-dixxerniment. U jgħid, li fil-komunità jkun hemm min jingħata d-don tal-għażla tal-ispirti. Din il-ħaġa hemm bżonn li nitolbuha l-aħwa, id-dehen li nagħrfu bejn it-tajjeb u l-ħażin. Għaliex hemm l-għerf tad-dinja, li San Pawl isejjaħlu bluha u frugħa. “Kollox hu safi għal min hu safi; imma għal dawk li huma mħassrin u li ma jemmnux, xejn mhu safi; sa moħħhom u l-kuxjenza tagħhom huma mħassra” (Tit 1:15), jgħid f’ittra lid-dixxiplu tiegħu Titu. Aħna u nitolbu d-don tad-dehen, nitolbu s-safa tal-ħarsa tagħna. Li l-kuxjenza tagħna tkun fil-paċi magħha nnifisha. U jgħidilna: “Timxux max-xejra ta’ din id-dinja, iżda nbidlu skont it-tiġdid ta’ fehmietkom, biex iseħħilkom tagħrfu x’inhi r-rieda ta’ Alla, x’inhu t-tajjeb li jogħġbu, x’inhu perfett” (Rum 12:2). Bid-don tad-dehen jiena jkolli d-dawl biex nagħraf il-Mulej xi jrid minni. U lil Korintin jgħidilhom bil-ħniena, kitbilhom żewġ ittri għax kienu jinkwetawh ħafna. U fl-ewwel waħda qalilhom: “Nitlobkom, ħuti, f’isem Sidna Ġesù Kristu, biex tkunu taqblu fi kliemkom u ma jkunx hemm firdiet fostkom. Kunu magħqudin kif imiss, ħsieb wieħed u fehma waħda” (1 Kor 1:10).
San Pawl, kien wieħed li jirrikonoxxi l-kariżmi, imma kien ukoll japprezza l-intelliġenza umana. Nitlob bl-ispirtu; imma nitlob b’moħħi wkoll” (1 Kor 14:15). Kemm togħġobni din l-espressjoni tal-Appostlu Missierna San Pawl. Li tkun bniedem ta’ fidi ma tfissirx li tkun baħnan, il-fidi ma tkissirlekx l-intelliġenza tiegħek, imma sseddaqha, tirfinha. Nitlob bl-ispirtu; imma nitlob b’moħħi wkoll (1 Kor 14:15). “Inkanta s-salmi bl-ispirtu” jgħid fl-ittra lil Korintin ukoll “imma nkanta b’moħħi wkoll” (1 Kor14:15).
Il-Ħniena
It-tieni don li Dun Karm jitlob fuqna, u li b’xi mod hu l-ħjata tal-libsa, li hi l-għażiża Malta tagħna hi l-ħniena. San Pawl hu dak li jirrappreżenta lilu nnifsu, bħala dak li “għal-ħniena tal-Mulej”, jgħid fil-Korintin, “huwa bniedem ta’ fiduċja” (1 Kor 7:25). Kienet il-ħniena tal-Mulej, li għal San Pawl għamlu min kien, id-dixxipli li aħna ltqajna miegħu. Imma allura, jifhem li l-esperjenza tagħna se tkun esperjenza fejn aħna se niskopru kontinwament il-ħniena ta’ Alla. “Bħalma fl-imgħoddi intom ma kontux tobdu lil Alla, imma issa sibtu l-ħniena tiegħu” (Rum 11:30). Mhux din il-festa li aħna qegħdin nagħmlu. Li mal-laqgħa ta’ Pawlu, aħna ltqajna ma’ Ġesù, u sibna l-ħniena ta’ Alla. Imma din il-ħniena li tlaqqgħana ma’ Alla, “għani fil-ħniena tiegħu” (Ef 2:4), kif jgħid fl-ittra tiegħu lil Efesin. Hi wkoll il-qalb tal-opri tal-ħniena. “Min id-don tal-opri tal-ħniena, ħa jagħmel dan bil-ferħ” (Rum 12:8). Is-sliem u l-ħniena fuqkom.
Imma l-ħniena f’Pawlu nsibuha wkoll fit-tenerezza tiegħu. Isimgħu x’jgħid lill-Filipin: “Iva, jixhidli Alla kemm jien miġbud lejkom bil-qalb ta’ Kristu Ġesù!” (Fil 1:8) Aħna mhux ta’ b’xejn ngħidulu l-Appostlu Missierna, għaliex it-tenerezza tiegħu li aħna rajna fit-tliet xhur li qagħad fostna, takkumpanjana matul is-sekli, fix-xirka tal-qaddisin. U jagħmlilna eżortazzjoni dwar il-ħniena, li ta’ min nisimgħuha: “Ilbsu mela sentimenti ta’ ħniena, tjieba, umiltà, ħlewwa u sabar” (Kol 3:12). “Kunu twajba ma’ xulxin, ħennu għal xulxin, aħfru lil xulxin, bħalma Alla ħafer lilkom fi Kristu” (Ef 4:32). “Nitlobkom ħuti, għall-ħniena ta’ Alla” (Rum 12:1). San Pawl, meta jitlobbna xi ħaġa, jitlobhielna għal ħniena ta’ Alla. U jbierek lil Alla, “Missier il-ħniena u Alla ta’ kull faraġ” (2 Kor 1:3). “Jekk hemm fikom xi faraġ fi Kristu; jekk hemm xi kelma ta’ ħlewwa fl-imħabba; jekk hemm xi xirka fl-Ispirtu; jekk hemm xi ħniena u mogħdrija; kunu fehma waħda” (Fil 2:1). “Intom il-magħżulin ta’ Alla, il-qaddisin u l-maħbubin tiegħu. Ilbsu mela sentimenti ta’ ħniena” (Kol 3:12).
Is-Saħħa
It-tielet don hu saħħa. Pawlu ġie fostna bniedem dgħajjef. Smajna l-qari epiku tal-Atti tal-Appostli kap 27-28. Hu vjaġġ epiku, li fih Pawlu mhuwiex biss priġunier, imma jasal fostna nawfragu; jasal fostna proprju wara li l-ġifen li kien fuqu ma 275 oħra jiġġarraf, jinkalja, jitkisser. Jiġi fostna dgħajjef, imma jiġi mimli bil-qawwa ta’ Alla. In-nies jindunaw min kien, forsi jesaġeraw xi ftit, u jgħidu: “dan xi Alla” (Atti 28:6), meta lifgħa ma għamliltlu xejn; u l-ikonografija, ibda mill-istatwa sabiħa ta’ Gafà, turina idu ħielsa mil-lifgħa, ħielsa mill-gidma tal-ħażen bil-qawwa ta’ Alla, bil-qawwa ta’ Ġesù.
Ġie dgħajjef fostna biex fih tidher il-qawwa ta’ Alla u ġie fostna, mhux bil-kliem, imma qabel xejn bil-fejqan. Fejjaq lil missier Publiju l-prinċep tal-gżira, u fejjaq il-morda l-oħra tal-gżira. Beda mill-papà tal-kap, u meta semgħu li hemm xi ħadd kapaċi jfejjaq f’isem dan xi ħadd Ġesù, marru lejh. L-Atti tal-Appostli jgħidilna li “l-morda kollha tal-gżira, marru għandu, u hu fejjaqhom” (Atti 28:9). Inħobb nirrepetiha din, nimmaġinaw il-ferħ li daħal fid-djar tal-Maltin, u naħseb li xi ħadd minn Għawdex qasam ukoll, biex jiltaqgħu ma’ dan ir-raġel li qed ifejjaq f’isem Ġesù. Immaġinaw il-ferħ li daħal f’dawk il-familji, fejn il-mard ġie trasformat fil-barka tas-saħħa.
Imma Ġesù jagħti lil Pawlu saħħa straordinarja li hi l-qawwa ta’ Alla, il-qawwa spiritwali. U jagħtina allura d-don, kif jgħid l-Appostlu Missierna, “tagħrfu x’inhu l-kobor bla qies tas-setgħa tiegħu fina li emminna, skont il-ħila tal-qawwa kbira tiegħu, li ħaddem fi Kristu, meta qajmu mill-imwiet u qiegħdu fil-lemin tiegħu fis-smewwiet” (Ef 1:19-20). “Mill-bqija”, jgħidilna, “twettqu fil-Mulej u ssaħħu bil-qawwa tiegħu” (Ef 6:10). L-aħwa, aħna u nitolbu s-saħħa, mhux biss għall-ħaddiema, għall-poplu ta’ Alla, ejjew nitolbu d-don tal-fejqan. Nitolbu l-interċessjoni ta’ Pawlu, biex ifejjaq il-feriti tagħna: il-korla tagħna, ir-rabja ta’ bejnietna, il-firdiet tagħna; ifejjaq id-dipendenzi tagħna, dawk li aħna ngħidulhom addictions illum, huma x’inhuma. Ifejjaq kull fejn hemm bżonn il-fejqan. Is-saħħa tal-pajjiż hi don, imma rridu wkoll nirrikonoxxu, li l-Mulej jinqeda bil-ħila tal-bnedmin, bl-għaqal ta’ min imexxi, biex is-saħħa ma tkunx biss ħolma, imma sseħħ u ssir realtà.
L-Għaqda
Fl-Innu Malti, Dun Karm ma jitlobx biss lil Alla biex jagħti d-dehen, il-ħniena, u s-saħħa; imma fl-aħħar vers lil Alla jgħidlu: ‘Seddaq il-għaqda fil-Maltin u s-sliem’. Għall-Appostlu Missierna ir-raba’ barka tal-għaqda hi li inti tkun qalb waħda. Kien bniedem li tgħallem jaħdem mal-oħrajn. Waħda mill-espressjonijiet sbieħ li kien juża meta kien jitkellem fuq il-kollaboraturi tiegħu, kien isejħilhom ‘sieħbi’, ‘ħaddiem miegħi’. It-tislima sabiħa ta’ Pawlu, li ħafna drabi aħna s-saċerdoti nibdew il-quddiesa biha hi din u nafuha. Lil Korintin: “il-grazzja ta’ Sidna Ġesù Kristu, l-imħabba ta’ Alla u l-għaqda fl-Ispirtu s-Santu jkunu magħkom ilkoll” (2 Kor 13:13).
Imma li inti tgħix l-għaqda jfisser ukoll li inti tkun tista’ taqsam dak kollu li hu tiegħek, dak li hemm fil-qalb tiegħek mal-oħrajn. Din hi xi ħaġa li Pawlu mhux biss kien jagħmilha, imma kien iħeġġeġ lill-oħrajn. Kien jorganizza wkoll fundraising għall-knejjes fqar; u kien juri l-gratitudni tiegħu għal dak kollu li anke komunitajiet fqar setgħu jagħtu għall-komunitajiet ifqar minnhom. Lil Timotju jagħtih dan il-parir, jgħidlu: “għidilhom jagħmlu l-ġid, jistagħnu b’opri tajba, li jkunu ġenerużi u jaqsmu mal-oħrajn” (1 Tim 6:18).
Is-Sliem
L-aħħar barka hi l-barka tas-sliem. Ippermettuli din il-barka, nitlobha mhux biss fuq Malta u Għawdex tagħna, imma fuq id-dinja, il-barka tal-paċi. Il-providenza riedet li qed niċċelebraw din il-festa tant għażiża għalina, fit-tieni anniversarju tal-invażjoni krudila tar-Russja fl-Ukrajna, sentejn bħal-llum, fl-24 ta’ Frar 2022. Allura bl-interċessjoni tal-Appostlu Missierna San Pawl, aħna nitolbu, għalkemm dagħjfin, bħalma kien hu, imma b’fiduċja kbira fil-qawwa ta’ Alla nitolbu għall-paċi. X’jista’ jkun li jwaqqaf l-umanità mill-qerda kiefra ta’ xulxin, mill-vittmi innoċenti tal-kefrija tal-umanità? Ma nistax ninsa lill-Palestina, lil Iżrael, lill-Art Imqaddsa; imbierka wkoll mhux biss bil-passi ta’ Ġesù, imma bil-preżenza ta’ Pawlu. Wara kollox Pawlu bħala ġuvni, tgħallem f’riġlejn Gamaliel f’Ġerusalemm. Terraq it-toroq tas-Sirja, tat-Turkija, minn fejn twieled. Hu wild il-Lvant Nofsani. Minn hemmhekk ġie l-Appostlu Missierna. Imma nitolbu wkoll għall-paċi f’tant ambjenti oħra fid-dinja.
Pawlu ġabilna l-Aħbar it-Tajba tas-sliem. Lil Efesin jgħidilhom: “xiddu riġlejkom bil-ħeġġa tal-Evanġelju tas-sliem” (Ef 6:15). Lil Alla jsejjaħlu Alla tas-sliem. Lil Korintin jgħidilhom: għax Alla mhux Alla tad-diżordni iżda tas-sliem (1 Kor 14:33), Alla tal-paċi. San Ġorġ Preca kien iħobb jirrepetiha ħafna din speċjalment lil min kien ikun inkwetat ħafna: Alla tagħna hu Alla tal-paċi. Kien qed jikkwota lill-Appostlu Missierna San Pawl. “Ħalli s-sliem ta’ Kristu jsaltan fi qlubkom, dak is-sliem li għalih kontu msejħa biex issiru ġisem wieħed. U ta’ dan roddu ħajr lil Alla” (Kol 3:15). “Kristu hu s-sliem tagħna, hu, li minna t-tnejn għamel poplu wieħed, billi ġarraf il-ħajt li kien jifridna – il-mibegħda ta’ bejnietna – u ħassar bis-sagrifiċċju ta’ ġismu” (Ef 2:14). Kemm hemm ħitan fid-dinja, ħitan fiżiċi, ħitan psikoloġiċi, ħitan morali, ħitan tal-preġudizzju, ħitan tal-esklużjoni. “Kristu hu s-sliem tagħna, hu, li minna t-tnejn għamel poplu wieħed, billi ġarraf il-ħajt li kien jifridna” (Ef 2:14). Din il-ħaġa nitolbuhielu lill-Mulej bl-interċessjoni tal-Appostlu Missierna.
U meta jħares lejn Ġesù msallab, jifhem li fuq il-Kurċifiss, Ġesù ta’ Nazaret ikisser il-ħitan li jifirduna. “Is-Saltna ta’ Alla mhijiex ikel u xorb, imma hi ġustizzja, u sliem, u grazzja fl-Ispirtu s-Santu” (Rum 14:17). L-eżortazzjoni tiegħu hi eżortazzjoni li għandha tibqa’ magħna, jekk jista’ jkun, għax mhux dejjem hu possibbli. “Jekk jista’ jkun, sakemm ikun ġej minnkom, għixu fil-paċi ma’ kulħadd” (Rum 12:18), hekk jikteb lir-Rumani. “Mill-bqija, ħuti, ifirħu, ħabirku għall-perfezzjoni, isimgħu milli wieħed jgħidilkom, kunu ta’ fehma waħda, żommu s-sliem, u Alla tal-imħabba u s-sliem ikun magħkom” (2 Kor 13:11).
F’dan il-jum li f’xatt il-baħar
Pawlu farfar għal ġon-nar
lifgħa kiefra li b’gidmietha
riedet toqtol ’il Ħabbar.
Dlonk niftakru fl-Oħla Dija
li b’tant ħlewwa int sawwabt
fuq dil-ġżira, Ommna mbierka,
waqt li l-morda int sabbart.
Dehen il-prinċep ta’ dil-ġemgħa
Int kattart bid-don tal-Ħniena!
Saħħaħ dejjem l-id għajjiena,
kattar ġensna b’barka emiena!
Seddaq fostna il-Għaqda mas-Sliem
rodd ix-xenqa għall-glorja bla tmiem.
Viva San Pawl!
✠ Charles Jude Scicluna
Arċisqof ta’ Malta
We want to get to know you. To be able to bookmark your favourite content, please log in or sign up below.
User Sign Up
Discover more resources
